Geen commentaar, zei de Rabobank, op de miljardenclaim door de onlangs opgerichte Stichting Renteswap in het vooruitzicht gesteld. Bij een renteswap wordt de variabele rente van een lening geruild tegen een vaste. Officieel heet het dat partijen een overeenkomst financiële derivaten sluiten. Ondernemers dragen niet meer het risico van een stijgende rente, als die stijgt, neemt de bank die voor haar rekening. Trouwens, zo vast bleek die rente ook weer niet, er kwamen nog eens variabele risico- en liquiditeitsopslagen bovenop.
Maar als de vaste rente blijft dalen, zoals ie sinds het uitbreken van de kredietcrisis deed? Tja, dat is pech voor de ondernemer, kassa voor de bank. En als je er vervroegd van af wil of wordt gedwongen, kan het tussentijdse verlies aardig oplopen. Als er twee ruilen, moet er één huilen, zegt het spreekwoord.
Het opmerkelijke bij de renteswap is echter dat het met ruilen weinig van doen heeft. Het aangaan van een renteswap is in werkelijkheid niet meer dan een gokje wagen op de financiële markt, het is in feite een kansspel. En een massavernietigingswapen, zoals de Amerikaanse superbelegger Warren Buffet ons al decennialang voorhoudt.
Vooropgesteld, van een koopman mag je natuurlijk niet verwachten dat ie zijn eigen waar gaat afkraken, dus ook niet van een bank! Maar waren de verkoopdocumenten van de bank duidelijk genoeg? In de praktijk blijkt dat weerbarstige materie. Zo heeft de Rabobank haar voorlichtingsfolder in de loop der tijd aangepast aan de steeds strengere eisen aan haar zorgplicht. Die zorgplicht brengt mee dat vooraf klip en klaar wordt gewaarschuwd voor de bijzondere risico’s aan het product. Ook moet de bank nagaan of de klant voldoende kennis en ervaring heeft om het product te begrijpen.
Maar wringt zich ook juist hier niet de schoen? Achteraf kun je een koe in zijn kont kijken, hield mijn eigen Ome Kees uit Werkhoven mij altijd voor. Achteraf worden verliezers al gauw onwetende slachtoffers. Voor hen gloort er nu steeds meer hoop. Maar pas op, het voeren van een juridische procedure is ook weer een kansspel.
Het aloude ruilen doet huilen kreeg een nieuwe toepassing: als er twee gaan renteswappen, moet er één bij gaan lappen.
mr. dr. Kees van Ravenhorst/mr. Kees van Schaik
GVK Advocaten Zwolle
