Beleidsregels
Bestuursorganen werken met beleidsregels. Dat zijn richtlijnen waarin wordt vastgelegd hoe wettelijke regels worden toegepast. Op die manier ontstaat er een vaste lijn in de toepassing. Die regels zijn dus geen wetten. Ook omdat het geen wet is mag er in bijzondere situaties van worden afgeweken. Zo moet duidelijk zijn dat de toepassing, overeenkomstig het in de Awb vastgelegde evenredigheidsbeginsel, in een concreet geval geschikt, noodzakelijk en evenwichtig is. De rechter mag dit, desnoods indringend, toetsen.
De rechtbank Gelderland heeft hiervan recent in enkele uitspraken een mooi voorbeeld gegeven (ECLI:NL:RBGEL:2023:4471). Het ging om een geval van faunaschade door ganzen aan blijvend grasland. GS, het bevoegd gezag, wilde geen tegemoetkoming geven in de schade. Want in het pachtcontract dat een aanvrager met een terrein beherende organisatie had, stonden beperkingen in het landbouwkundig gebruik en/of beperkingen in de mogelijkheid de schade te bestrijden. Dat is volgens de beleidsregels reden om een aanvraag, ongeacht de aard van de beperking, te weigeren. Want dat zou aantonen dat agrarisch gebruik ondergeschikt is aan natuurbeheer.
De percelen werden gebruikt om schapen te weiden en het pachtcontract bevatte inderdaad beperkende voorschriften die een negatief effect hebben op de grasopbrengst. Die opbrengst daalt natuurlijk verder door de faunaschade. Vandaar de aanvraag.
Volgens de beleidsregel van Gelderland is elke beperking in het landbouwkundig gebruik reden om een aanvraag af te wijzen. GS erkende dat de beperkingen die de aanvrager kent vergelijkbaar zijn met beperkingen bij biologische landbouw . Deze boeren krijgen echter wel een vergoeding. GS stelde nog dat het ondoenlijk is dat bij taxatie steeds rekening wordt gehouden met de verminderde opbrengst. De rechter vond dat geen goed argument. Dat kan namelijk ook bij biologische landbouw, dus waarom niet in dit geval ?
Evenredigheid
De beleidsregel is volgens de rechter niet redelijk, omdat er willekeurig onderscheid wordt gemaakt bij beperkingen in landbouwkundig gebruik op grond van beperkingen in het contract aan de ene kant en bedrijfskeuzes van de ondernemer aan de andere kant. Het besluit tot weigering werd vernietigd en GS moet het huiswerk overdoen met inachtneming van deze uitspraak.
De uitspraak bevestigt een tendens in de rechtspraak om de toepassing van beleidsregels inhoudelijk te toetsen aan het evenredigheidsbeginsel.
