De verspreiding van Jacobskruiskruid vormt een toenemend probleem voor veehouders en met name paardenhouders. Eén plant produceert enkele honderdduizenden zaden per seizoen. De verspreiding van zaad door de wind strekt zich bij de aanwezigheid van een beperkt aantal planten gewoonlijk niet verder uit dan ca. 50 meter. Dat wordt anders bij massale velden Jacobskruiskruid waar de verspreiding van zaad kan oplopen tot een afstand van wel enkele honderden meters. Een massale aanwezigheid van planten over een grote oppervlakte kan het jaar daarop tot op een afstand van honderden meters resulteren in de opkomst van meer dan 10 nieuwe Jacobskruiskruidplanten per vierkante meter.
In 2007 hebben de Gelderse gemeenten met de Provincie en diverse maatschappelijke organisaties, waaronder Het Geldersch Landschap, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, LTO Noord en de Hippische Sportfederatie, een convenant gesloten om de verspreiding van het Jacobskruiskruid in te dammen. Daarmee is een zorgvuldigheidsnorm geďntroduceerd waarnaar grondeigenaren en terreinbeheerders zich in hun handelen of nalaten dienen te richten. Bij gebreke daarvan kunnen zij zich schuldig maken aan een onrechtmatige daad en schadeplichtig zijn tegenover naburige veehouders en paardenhouders die schade ondervinden.
Los daarvan volgt ook reeds uit het burgerlijk wetboek dat eigenaren geen onrechtmatige hinder mogen toebrengen aan eigenaren van andere naburige percelen bij gebreke waarvan zij de daardoor ontstane schade moeten vergoeden. Die schade kan behoorlijk oplopen. Hooi of kuilvoer met Jacobskruiskruid is als voer onbruikbaar. Het tast de lever onherstelbaar aan met sterfte als gevolg. Na een bespuiting met bijvoorbeeld MCPA wordt de dode plant niet meer herkend zodat het weiden van dieren onmogelijk is. Deze problemen kunnen bij grote aantallen zaad meerdere jaren aanhouden. Om die schade te kunnen verhalen is het noodzakelijk om een naburige eigenaar of terreinbeheerder die niets onderneemt om de verspreiding van zaad te voorkomen, tijdig in gebreke te stellen en schriftelijk te sommeren de planten tijdig te maaien en af te voeren. Tevens is het noodzakelijk om de ontwikkelingen vast te leggen, liefst door een externe deskundige die rapporteert over het oorzakelijk verband tussen de opkomst van Jacobskruiskruid in uw weiland en de aanwezigheid van zaadverspreidende planten bij een naburige terreinbeheerder.
De bewijslast van het oorzakelijk verband ligt bij degene die schade lijdt. Dat betekent dat alternatieve oorzaken moeten kunnen worden uitgesloten. De hoogte van de schade zal eveneens moeten worden bewezen door degene die schade lijdt. Het begroten van de directe schade en de gevolgschade is niet eenvoudig. Degene die schade meent te lijden tengevolge van de verspreiding van Jacobskruiskruid zal bovendien zijn schade niet onbeperkt mogen laten oplopen ten laste van de naburige terreinbeheerder indien hij over de mogelijkheid beschikt om zijn schade te beperken. Het nalaten van schadebeperkende maatregelen zal hem dan worden tegengeworpen. Het verhaal van schade blijft tenslotte een afweging tussen het financiële belang dat er mee is gemoeid tegenover uw proceskansen en de kosten van verhaal. Bij een schade van beperkte omvang valt die afweging al snel in uw nadeel uit.
Kees van Schaik
GVK Advocaten Zwolle
